Nadzór metrologiczny
Jaką rolę pełni nadzór metrologiczny w zarządzaniu jakością w firmie?
Wdrażanie norm jakościowych, np. ISO 9001, ISO9000 przez lata stało się strategicznym posunięciem, by znaleźć się na konkurencyjnym międzynarodowym rynku. Obecnie gospodarka skupia się wokół tworzenia nowych technologii i systemów mających optymalizować procesy i koszty, poprawiać wyniki i przynosić coraz większe zyski. Na jakość wyrobu wpływa szereg różnych czynników, tj. kwalifikacje pracowników, organizacja, dokumentacja techniczna, jakość materiałów i surowców, sprawność i wydajność naszym, urządzeń oraz narzędzi pomiarowych.
Zakład produkcyjny, laboratorium czy jakikolwiek inny podmiot zajmujący się wytwórstwem korzystają z narzędzi pomiarowych różnego rodzaju, tj. wagi analityczne, wagi techniczne, wagi przemysłowe. W firmach, w których dział zarządzania jakością stawia bieżącą kontrolę nad poszczególnymi elementami produkcji na pierwszym miejscu, skuteczność i wysoka wydajność nie podlega wątpliwościom. Jednym z ważniejszych aspektów takiej kontroli jest nadzór metrologiczny.
Nadzorem metrologicznym nazywamy działania mające na celu monitorowanie i poprawę wydajności narzędzi pomiarowych w celu uzyskania jak najwyższej wiarygodności i dokładności przeprowadzanych pomiarów, które wpływają na jakość wyrobu końcowego. W praktyce oznacza to np. w przypadku wag, czy waga wskazywała pomiary materiałów i surowców zgodne z założonymi ilościami.
Wartości masy komponentów w procesie produkcji to najważniejsze dane na jakich opiera się wytwórnia. Są podstawą do opracowania planu kontroli i produkcji, audytu, raportu dla klienta, spisów i zamówień magazynowych, oceny wydajności i zużycia. Każdy zakład produkcyjny powinien dbać, aby każde z powyższych było realizowane z największą dokładnością i precyzją.
Jakie więc podstawowe działania powinny zostać wykonane w ramach nadzoru metrologicznego?
Najpowszechniejszym procesem jest wzorcowanie, inaczej kalibracja, czyli wskazanie błędu pomiaru wagi wraz z jej niepewnością. Więcej o samym wzorcowaniu można przeczytać w artykule “Kalibracja…”. Uzyskane wyniki dają użytkownikowi wagi informację o błędach wskazań wagi, co potocznie odpowiada na pytanie: jak waga waży?
Proces może zakończyć się na tym etapie, a użytkownik dostosuje plan produkcji i ilości komponentów znając błąd pomiaru wagi.
W praktyce – waga mierzy z niedokładnością 1 g na 100g. Użytkownik w procesie produkcji na każdą paletę zużywa 60 kg pewnego komponentu. Na podstawie wyników kalibracji, będzie wiedział, iż aby zachować wskazane przez klienta ilości materiałów, będzie musiał dołożyć 1 g na każde 100 g, czyli 600 gramów.
Niektórzy jednak decydują się na przeprowadzenie adiustacji wagi, aby skorygować błąd wskazania wagi. Jest to także element nadzoru metrologicznego, po wykonaniu, którego, ponownie przeprowadza się wzorcowanie, aby potwierdzić skuteczność wykonanych działań. Jest to spowodowane tym, iż użytkownik wagi nie będzie musiał zmieniać ilości komponentów w celu dopasowania do niedokładności pomiaru wagi.
Wzorcowanie, jest już procesem wymaganym przez rynek i kontrahentów w celu zapewnienia jakości. Niedawno w uaktualnionym wydaniu Europejskiej Farmakopei pojawił się zapis podkreślający znaczenie kalibracji “Wzorcowanie jest częścią procesu kwalifikacji wagi w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami”. Nie pozostawia więc wątpliwości, iż skuteczny system zarządzania jakością, przywiązuje dużą wagę do nadzoru metrologicznego, w tym wzorcowania narzędzi pomiarowych.
Uzupełnienie nadzoru metrologicznego, czyli legalizacja wag.
W niektórych przypadkach użytkownicy wag spotykają się z koniecznością wykonania legalizacji wag. Najczęściej taka sytuacja występuje gdy wagi używane są do rozliczeń handlowych.
Odpowiedź na pytanie: w jakich przypadkach ma być przeprowadzana legalizacja wag? Znajdziemy w Prawie o miarach:
„Ocenie zgodności podlegają przyrządy pomiarowe i ich podzespoły, jeżeli są udostępniane na rynku lub oddane do użytku w celu dokonywania pomiarów w ochronie zdrowia i życia, w ochronie środowiska, w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego, w ochronie praw konsumenta, przy zabezpieczaniu interesu społecznego, przy pobieraniu podatków, ceł i innych należności budżetowych oraz w handlu. Ponadto ocenie zgodności podlegają wagi nieautomatyczne, jeżeli są przeznaczone do:
- określania masy w obrocie handlowym,
- określania masy dla obliczania opłaty, cła, podatku, premii, opustu, kary, wynagrodzenia, odszkodowania lub podobnych płatności,
- określania masy podczas stosowania przepisów prawa oraz przy wydawaniu opinii w postępowaniach sądowych przez biegłych i ekspertów,
- określania masy pacjenta w praktyce medycznej w celu monitorowania, diagnozowania i leczenia,
- określania masy przy sporządzaniu lekarstw wydawanych na receptę w aptekach oraz przy analizach wykonywanych przez laboratoria medyczne i farmaceutyczne,
- określania ceny na podstawie masy przy sprzedaży konsumenckiej,
- „przy paczkowaniu towarów.”
